اجرای قسط و عدالت یکی از اهداف اجتماعی قرآن است

به گزارش خبرنگار مهر، آیت الله سید محمد تقی مدرسی، از مراجع معظم تقلید کربلای معلی، بامداد دوشنبه 14 خردادماه در جلسه تفسیر و تدبر سوره حدید با اشاره به آیه 25 این سوره که خداوند می فرماید: «لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْمِیزانَ لِیَقُومَ النّاسُ بِالْقِسْطِ وَ أَنْزَلْنَا الْحَدِیدَ فِیهِ بَأْسٌ شَدِیدٌ وَ مَنافِعُ لِلنّاسِ وَ لِیَعْلَمَ اللّهُ مَنْ یَنْصُرُهُ وَ رُسُلَهُ بِالْغَیْبِ إِنَّ اللّهَ قَوِیٌّ عَزِیزٌ»، گفت: اهداف انبیاء یکی و دو تا نیست، انبیاء آمده اند تا بشر را به رشد برسانند.

وی ادامه داد: کمال هر چیز به اندازه استعدادهای او است، و ما از جایی که خیلی استعداد داریم و ما را بر بقیه مخلوقات برتر آفریده اند، از این جهت کمال ما مثل سایر مخلوقات نیست.

اهداف انبیاء و قرآن

آیت الله مدرسی با اشاره به هدف انبیاء اظهار کرد: هدف انبیاء مسائل مختلف بشر است، تا جایی که عقل ما رشد کند، روح ما رشد کند، عمل ما سالم شود، مغز ما صالح گردد، و عقاید ما صحیح شود و اینها بخشی از اهداف انبیاء است.

وی در ادامه به هدف قرآن اشاره و بیان کرد: قرآن هم آمده است ویکی از اهدافش عدالت است، و این هدف اجتماعی است که جامعه عمل به عدالت و قسط برسد.

هِرم ارزش های الهی

آیت الله مدرسی با ترسیم ارزش های الهی به مانند یک هرم و مثلث، گفت: ارزش های الهی مانند یک هرم و مثلث است که نوک بالای این هرم ایمان به توحید است و نوک های دیگر این هرم ایمان به حق که تجلی آن به عدالت است و تجلی عدالت به قسط است.

وی ادامه داد: قسط هم حقوقی به گردن ما دارد که امام سجاد(ع) در رساله حقوق 50 حق را بیان فرموده اند. این هرمی است که باید مثلث وار از نوک بالای آن شروع کنیم و به پایین بیاییم.

این استاد حوزوی افزود: پیامبران ما را تربیت کردند و امت اسلامی صالح را تشکیل دادند و در ضمن فرمودند عدالت در جامعه باید برپا شود. پیامبر اکرم(ص) در بحث عدالت حتی وقتی در جمعی نشسته بودند و می خواستند به افراد نگاه کنند، در این نگاه کردن هم عدالت را رعایت می کردند و در فقه ما نیز مسائل عدالت بسیار دقیق بیان شده است.

مثالی از امام صادق(ع) دردقیق بودن محاسبه در روز قیامت

آیت الله مدرسی برای روشن شدن بحث قسط و عدالت به روایتی و بیان نورانی امام صادق(ع) در این زمینه اشاره نمود و گفت: ابوبصیر یکی از بارزترین اصحاب امام صادق(ع) بود و ایشان نابینا بود، یک روز محضر امام صادق(ع) عرض کرد: یابن رسول الله(ص) آیا این قدر حساب و کتاب روز قیامت دقیق است که حتی این عرش الخط که مثلا من یک خط کوچک روی دستم بکشم را هم حساب می کنند؟

وی ادامه داد: حضرت فرمودند: بله چنین است، بعد امام از ابوبصیر اجازه گرفت و وی به امام اجازه داد، امام هم آرام وخیلی خیلی یواش روی دست ابوبصیر زد و گفت: این را هم روز قیامت حساب و کتاب می کنند و این قسط است.

حق الناس اولین موقف حسابرسی در قیامت

آیت الله مدرسی با بیان اینکه اولین مرحله بازپرسی در قیامت مرحله حسابرسی حقوق مردم است، گفت: اگر جامعه خودش رشد و کمال داشته باشد و بفهمد فردای قیامتی است و حساب مردم اولین مرحله حسابرسی در قیامت است،کمتر مرتکب خطا می شود.

وی خاطر نشان کرد: مراحل حسابرسی قیامت 50 هزار سال است و اولین مرحله حسابرسی آن حسابرسی حقوق مردم است که این حسابرسی هزار سال طول می کشد.

ترجمه تقریبی آیه 25

آیت الله مدرسی در ادامه با اشاره به درخواستی که جهت ترجمه تقریبی آیات از ایشان نموده بودند، آیه 25 سوره حدید را ترجمه نموده و گفت: ترجمه تقریبی این آیه به فارسی این است که یقینا ما فرستادیم پیامبران را با بینات، براهین و عدالت محکم برای اصلاح جامعه؛ حالا بعد از کتابی هر پیامبر داشت که آخرین پیامبر کتابش قرآن است و خداوند اینها را آورده است.

وی ادامه داد: در ادامه آیه خداوند می فرماید بعد از پیامبران و قرآن خداوند میزان را هم فرستاد، و هدف از این میزان این بود که مردم عدالت و قسط را بین خودشان رعایت کنند و اگر رعایت نکردند در ادامه آیه می فرماید خداوند آهن را فرستاد که هربه ای باشد، مثلا با آن شمشیر بسازند که خیلی قوی است که این آهن و شمشیر را بر می دارند و از حق و از خدا دفاع می کنند.

این مفسر حوزوی افزود: با این شمشیر از عدالت، از قسط، از محرومین دفاع کنید، هر چند خدا به اینها احتیاجی ندارد اما خدا می خواهد مردم را با این کار امتحان کند.

آیت الله مدرسی با بیان اینکه در ابتدا پیامبران با شمشیر نیامدند، گفت: پیامبران در ابتدا خواستند که مردم را اصلاح کنند و مردم را به وسیله دلیل و برهان و بینات متقاعد می کنند و اول کار با شمشیر نیامده اند.

بینات چیست

آیت الله مدرسی با مطرح کردن این پرسش که بیانات چیست، گفت: پیامبران بینات آوردند و این بینات اولا وجدان هر کس را تحریک کردند، بعد عقل را برافروخته، بنابراین انبیاء آمدند تا عقل و روح مردم را پاک کنند و وجدان آنها را نیز بیدار نمایند و این بینات است.

قرآن قانون اساسی

آیت الله مدرسی با بیان اینکه قرآن یک قانون اساسی است، گفت: مومنین گفتند ما خداپرست شدیم اما باید یک قانون اساسی یک دستوری بین آنها باشد که کسی از دستورات الهی تخطی نکند و قانون اساسی ما همین قرآن است.

وی ادامه داد: کتابی که خدا به ما عطا کرده مربوط به میلیون های سال آینده هم هست و هر چه بشر پیشرفت کند این قرآن هم پیش آنها است.

لزوم داشتن میزان بعد از قرآن

این استاد حوزوی افزود: بنابراین ما یک چیز احتیاج داشتیم که روح ما شود که فرضا با بینات ما مومن شدیم و بعد از آن هم یک راه و رسم خواستیم که به حقیقت برسیم که خدا قرآن را به عنوان قانون اساسی به ما عطا کرد، حالا ما یک چیز دیگری هم احتیاج داریم و آن میزان است.

آیت الله مدرسی برای روشن شدن لزوم داشتن میزان بعد از قرآن در جامعه بیان کرد: امروز در هر جامعه ای یک چیزی به عنوان قانون گذار مانند مجلس وجود دارد و وقتی یک قانون در مجلس تصویب می شود، باید این قانون به مرحله اجرا برود و یک مجری این قانون را اجرا کند.

وی مثالی زد و ادامه داد: اختلافی در جامعه بین دو نفر اتفاق می افتد، یکی می گوید حق با من است و دیگری می گوید حق با من است، اینجا برای رفع این اختلاف نزد قاضی می روند و قاضی می گوید طبق این قانون حق با شما است و حق با فرد دوم نیست. لذا قانونی وجود دارد که حق را نشان می دهد و کسی هم هست که این قانون را اجرا می کند، لذا این قاضی همان میزان است که مورد بحث ما است، نتیجه اینکه جامعه هم به قانون و هم به میزان احتیاج دارد.

فرستادن میزان در کنار بینات و قرآن

آیت الله مدرسی بیان کرد: حالا این میزان را چه کسی باید بفرستد؟ خدایی که در این آیه بینات را گفته بعد کتاب که الان قرآن است را هم آورده است، مگر می شود قانون اجرای آن را رها کند؛ اینجاست که خداوند می فرماید: پس پیامبر(ص) ضمن حاکم بودن قاضی هم هست.

وی ادامه داد: پیامبر(ص) همیشه می فرمود حق علی(ع) است و مسلمانان بعد از پیامبر(ص) با وجود اختلافی که ایجاد کردند اما هر کجا می خواستند به یک حقیقت برسند می گفتند نزد امیرالمومنین(ع) برید و ایشان می گفت این حق است و این باطل است.

وجود نیروی نظامی برای اجرای میزان

آیت الله مدرسی بیان کرد: حالا بعد از میزان و بعد از اینکه قاضی حق را اعلام کرد چه کسی باید ظلم را از ظالم بگیرد و حق را به او بدهد تا عدالت در جامعه اجرا و مستحکم شود.

دستور قرآن به قیام به قسط

این مفسر حوزوی با اشاره به آیه 135 سوره نساء که خداوند می فرماید: « یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُونُوا قَوَّامِینَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ ...»، گفت: خداوند در این آیه به مردم می گوید قیام به قسط کنید و شهادت هم بدهید.

وی ادامه داد: قوام به عربی، صیغه مبالغه است و به معنی هر روز و در هر بُعدی است حالا قوامین یعنی در جامعه باید قسط را رعایت کنید. این آیه مسئولیت علماء، دولت و نیروی انتظامی را رد نمی کند اما این تنها کافی نیست.

آیت الله مدرسی با بیان اجرای قسط در حلقه های کوچک ازجمله خانواده، گفت: اگر شما در خانواده می بینید پدر یا مادر، یا برادر به خواهر به یکدیگر ظلم می کنند، باید به آنها تذکر دهید که زور نگویید و ظلم نکنید. و ما باید برای اجرای قسط و عدالت آن را از خانواده، بازار و محله شروع کنیم.

آیت الله مدرسی با اشاره به رفع اختلافات عشایری بین خودشان گفت: ما در عراق یک حالتی در بین عشایر داریم که عشایر اختلافات خود را بین خودشان حل و فصل می کنند که این کار بسیار مفید و خوب است و من همیشه به اینها گفته ام بارک الله.

وی ادامه داد: وقتی بین عشایر اختلافی می شود بین خودشان آن را حل می کنند و یک سید هم با خود می برند و می گویند این سید برکت جلسه است تا زود قضاوت کنیم و اختلاف حل شود. بنابراین باید مردم خودشان روحیه اقامه قسط و صلح را داشته باشند.

امیرالمومنین(ع) مظهر عدالت و قسط

آیت الله مدرسی امیرالمومنین(ع) را مظهر عدالت و قسط در دنیا دانست و گفت: امروز اگر در روی زمین عدالت و قسطی است، اگر کسی به محرومی و یتیمی رسیدگی می کند، همه اینها مرهون آقا امیرالمومنین(ع) است.

نمونه ای از عدالت امیرالمومنین(ع)

این مجتهد شیعی به نمونه ای از عدالت امیرالمومنین(ع) اشاره وبیان کرد: علی(ع) خدا شناس بود و خدا را کسی مثل پیامبر(ص) و علی(ع) نشناخت؛ حضرت فرمود اگر تمام روی زمین و هفت اقلیم آن را به من بدهند و بگویند به این مورچه ظلم کن ویک کاه را از دهانش بگیر، والله قسم این کار را نخواهم کرد و این عدالت علی(ع) است.

آیت الله مدرسی به نمونه دیگری از عدالت امیرالمومنین(ع) اشاره و گفت: روزی آقا امیرالمومنین(ع) به دیدار برادر بزرگترشان عقیل رفتند و دیدند که از شدت گرسنگی عقیل و فرزندانش رنگشان زرد شده است و سوء تغذیه گرفته اند، عقیل به حضرت گفت مقداری از این پول هایی که نزدت هست به ما بدهید، و حضرت هم رفت یک تکه آهن را داغ کردند و آوردند.

وی ادامه داد: حضرت این تکه آهن داغ را نزدیک عقیل گرفت و عقیل وقتی حرارت را حس کرد ترسید و گفت چرا دستم را می خواهید داغ کنید؟ بعد علی(ع) گفت تو از یک حرارت یک آهن ترسیدی، آن وقت من از آتش دوزخ نترسم.

گفتنی است، جلسات تفسیر و تدبر سوره حدید توسط آیت الله سید محمد تقی مدرسی از مراجع معظم تقلید ساکن کربلای معلی هر بامداد ماه مبارک رمضان در خیابان ۱۵ خرداد شرقی – کوچه امامزاده یحیی و محمد(ع) – کوچه تین نژاد برگزار می شود.

گزارش: امیرمحسن سلطان احمدی